زنان سخنور قرن نهم
15011401 | ابیات پنهان، واژه های گم شده | با هنگامه عباسی | در بارۀ هنگامه عباسی
در این برنامه هنگامه عباسی به زنان سخنور قرن نهم می پردازد گوهرشاد بیگم و مهری هروی دوتن از این زنان هستند .
گوهرشاد بیگم در سال ۷۷۸ خورشیدی درهرات دیده به جهان گشود. او از اشراف زنان خراسان بزرگ و ازنامداران و سیاستمداران دوره تیموریان است.
گوهرشاد دختر غیاثالدین تَرخان و همسرسلطان شاهرخ تیموری بود. شاهرخ پس از پدرش امیر تیمور، به مدت ۴۳ سال برمناطق وسیعی از ایران وافغانستان حکمرانی کرد وبه وسیله او” درسال ۱۴۰۴ ترسایی ” پایتخت تیموریان ازسمرقند به هرات منتقل شد.
گوهرشاد همراه با برادرش امیر قره یوسف (۷۹۰ – ۸۰۲ خورشیدی) در دربار تیموریان درهرات وزیربود. در آن زمان نقش مهمی درتاریخ اوایل دوره تیموری ایفا کرد.درتحت حمایت او، زبان پارسی وفرهنگ عالی آن به عنصر اصلی دردربار تیموریان ارتقاء یافت. او وهمسرش سلطان شاهرخ تیموری، نوعی رنسانس شرقی ” تجدد درادبیات و یا احیاء ادبیات ” را ازطریق صرف حمایت بیدریغ خود ازهنرو جذب هنرمندان، معماران، فیلسوفان و شاعران به دربارخود به وجود آوردند.
مهری هروی در شهر هرات به دنیا آمد. نام اصلیاش مهرالنساء بود و به نامهای مهری، مهریه هراتیه و مهری هروی مشهور بود. او از شاعران شوخطبع و ظریف هرات بهشمار میرود
مهری هروی ندیم و هم صحبت گوهرشاد بیگم همسر شاهرخ میرزای تیموری بود. ملکه گوهر شاد به او لقب زن فاضل و شیرین سخن داده بود.
مهری هروی با خواجه عبدالعزیز یکی از طبیبان خاص شاهرخ میرزا ازدواج کرد. خواجه عبدالعزیز فردی کهنسال بود. نقل شدهاست که مهری به این مرد علاقهای نداشت این احساس او را میتوان در شعر زیر دید
شوی زن نوجوان اگر پیر بود تا پیر شود همیشه دلگیر بود
ضرب المثلی است این که زنان میگویند در پهلوی زن تیر به از پیر بود